معرفی جامع گل ارکیده

گل ارکیده محبوب ترین گیاه آپارتمانی

در این مقاله  تیم تولید محتوی شاپ گل سعی داریم گیاه ارکیده را به صورت کامل معرفی کنیم. پس از آن در مورد مراقبتهای مورد نیاز گیاه صحبت می کنیم و در خصوص انواع ارکیده صحبت خواهیم کرد در ادامه در مورد روش تکثیر ارکیده بحث خواهد.
ارکیده‌ها امروزه درتمام دنیا بخصوص اروپا، آمریکا و آسیای دور از پر فروشترین و جذابترین  و محبوب ترین گیاهان برای خانه‌ها، آپارتمانها، رستورانها، هتلها و مراکز عمومی دیگر هستند. این محبوبیت به دو دلیل حاصل شده‌است. اول اینکه این گیاهان بسیار کم توقع بوده و با نگهداری اندکی به محیط خو میگیرند. و از طرف دیگر وقتی گل دهی بکنند گلهاشان تا ماهها زیبا و درخشنده باقی میماند (حدود سه تا شش ماه بسته به محیط و شرایط)

ارکیده‌ها را به‌راحتی می‌توان تشخیص داد، زیرا قوس‌هایی از شاخه‌های آن‌ها که سنبله نامیده می‌شوند، پوشیده از شکوفه‌های رنگی ملایم در رنگ‌های یکدست یا لکه‌ها هستند. گلبرگ ها و کاسبرگ های آنها (داخلی ترین گلبرگ ها) معمولاً در گروه های سه تایی یافت می شوند. گلبرگ پایینی که معمولاً لب یا لیبلوم نامیده می شود، به شکلی است که اگر در فضای باز رشد می کند، میزبان گرده افشان هایی مانند زنبورها باشد.

بسته به تنوع، گلبرگ های ارکیده می توانند لبه های ژولیده، شکل یا بریده ای داشته باشند. برگ های ارکیده با یک لایه مومی سنگین پوشانده می شوند تا از هدر رفتن آب جلوگیری شود. برخی از ارکیده ها سریعتر از سایرین رشد می کنند که ممکن است نیاز به گلدان مجدد داشته باشند.

شکل عجیب و جدید شکوفه‌های این گیاه توجه همه را جلب میکند و باعث میشود اسامی متختلفی به آن داده شود. ارکیدها از خانواده Orchidaceae یا ثعلب‌ها هستند و گونه‌های وحشی آن در ایران (شمال ایران و احتمالا جاهای گرمتر دیگر) وجود دارند. نوعی ثعلب در کوههای باغرو (ادامه سلسله کوههای البرز به سمت آستارا و اردبیل) وجود دارد که نوعی اسانس بستنی از آن استخراج میشود و برخی گونه‌ها نیز مصارف دارویی دارند.

گونه‌های تجاری مورد نظر امروز از دو گروه عمده فالانوپسیس phalaenopsis (این نوع ارکیده به ارکیده‌ی پروانه‌ای یا ارکیده شاپرکی نیز معروف است. Moth orchid) و سیمبیدیوم cymbidium هستند. که در حال حاضر از هر دو گونه در گلستان علی موجود است.
فصل گلدهی و زمان گلدهی ارکیدها متفاوت است معمولا از دسامبر (دی ماه) شروع میشود و چند ماه گل دارند. پس از گلدهی مدتی استراحت و بازسازی نیاز هست تا دوباره به گل بنشیند. معمولا فالانوپسیسها حداقل یکبار و گاهی تا سه بار در سال میتوانند گل بدهند.
اندازه گلهای فالانوپسیس از قطر ۵ سانتی‌متر تا ۱۲ سانتی‌متر متغیر است. رنگ گلها بسیار متنوع است و رنگ سفید، ارغوانی (بنفش) و ارغوانی رگه‌دار در حال حاضر در گلستان علی موجود است. (رنگهای صورتی و زرد و ترکیبی از سفید و صورتی و … نیز وجود دارند.)

مراقبت از گل ارکیده

زمانی که برای اولین باز ارکیده خودتان را خرید می کنید به احتمال زیاد یک گیاه سالم و پر از شکوفه خواهد بود. در کشور ما بسیاری از ارکیده ها در گلدانهای شفاف (لیوان های یک بار مصرف) هستند و اطراف ریشه های این گیاه زا پر از خزه کرده اند. در طبیعت، ارکیده ها معمولاً روی درختان رشد می کنند و ریشه های آن اندام های جمع آوری آب هستند که برای سالم ماندن به جریان هوای تازه نیاز دارند. ارکیده هایی که ریشه خیس دارند مستعد پوسیدگی ریشه و سایر مشکلات هستند.

بعد از خواند این مطلب نگاه دقیق تری به گلدان گیاه خود خواهید کرد، شاید متوجه شده باشید که ظرف فعلی ارکیده شما  ایده آل نیست، ولی هرگز یک گل ارکیده را در حالی که در حال شکوفه زدن است، تعویض گلدان نکنید. با این کار  چند هفته ایی  بیشتر دوام بیاورد. به جای تعویض گلدان، بهتر است آبیاری را متوقف کنید. وقتی شکوفه به پایان رسید، زمان آن فرا رسیده است که تفکر خود را از مراقبت کوتاه مدت به نگهداری طولانی مدت تغییر دهید. بیشتر پرورش دهندگان سنبله گل قدیمی را در نزدیکی پایه جدا می کنند. (برخی از متخصصان خوشه ها را به امید شکوفایی مجدد حفظ می کنند، که گاهی اوقات اتفاق می افتد). همچنین در این زمان، می توانید ارکیده خود را در ظرف مناسب تری با محیط رشد مناسب قرار دهید .

برای پرورش یک ارکیده باید مانند یک ارکیده فکر کنید. قانون طلایی موفقیت ارکیده این است که شرایط طبیعی زندگی گیاه را تا حد امکان فاهم کنید. در طبیعت، بیشتر ارکیده ها اپی فیت هستند، به این معنی که روی اشیاء دیگر رشد می کنند و به پوست خشن یا حتی سنگ می چسبند.

نیاز نوری:

ارکیدهای فالانوپسیس گیاهانی سایه دوست حساب میشوند. (محل گلدان نباید خیلی تاریک و نه خیلی در معرض تشعشع آفتاب باشد. هوای ابری را می پسندند.

خاک:

گل ارکیده در خاک گلدان معمولی یا مخلوط گلدان رشد نمی کنند. در عوض، می‌توانید خاک ارکیده خود را بخرید یا بسازید، ترکیب خاک مناسب ارکیده  شامل ترکیبی از  خزه، پوست درختان، چوب پنبه یا حتی دانه های لیکا باشد که به ریشه‌ها اجازه تنفس می‌دهد. محیط رشد، آب و کود  باید برای ارکیده شما یک محیط کمی اسیدی ایجاد کند.

دما و رطوبت :

ارکیدها گیاهانی گرمسیر بوده و بومی شرایط گرم و مرطوب محسوب میشوند و به همین دلیل میتوان آنها را در دمای آپارتمانها نگهداری کرد. آنها همچنین به رطوبت بالا و جریان هوا در اطراف ریشه ها نیاز دارند.  دمای مطلوب این گیاه بین ۱۲ تا ۲۸ درجه سانتیگراد (۵۵ تا ۸۵ درجه فارنهایت) است وبنابراین نباید گیاه را در نزدیکی لوازم گرمایشی قرار داد). در گلخانه‌های حرفه‌ای برای رشد ایده‌آل، دمای شبانه را حدود ۶۰ درجه فارنهایت (۱۵٫۵ درجه سانتیگراد) و دمای روزانه را بین ۷۵ تا ۸۰ درجه فارنهایت (۲۳ تا ۲۶ درجه سانتیگراد) نگهداری می کنند.
دمای خنک پاییزه موجب تحریک گل‌آغازی و بیشتر شدن طول ساقه گلدهنده میشود. ولی ادامه دمای سرد موجب سقط غنچه‌ها میشود. دماهای بالای ۳۰ درجه سانتیگراد رشد گیاه را کند میکند.
اگر بتوانید محیطی ملایم، گرم و تا حدودی مرطوب ایجاد کنید، شکوفه های ارکیده بیشتر دوام خواهند آورد. ارکیده خود را در جایی قرار ندهید که در معرض هوای سرد یا قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید یا دریچه های گرمایش باشد. هوای خشک، گرمای مستقیم و سرما دشمن این گل های ظریف هستند.

آبیاری:

گل ارکیده به آب بسیار کمی نیاز دارد. ریشه های آنها اندام های بسیار تخصصی هستند که برای جذب سریع آب و تنفس طراحی شده اند. آنها به دوره های منظم خشک شدن متناوب با آبیاری سنگین نیاز دارند.
در طول ماه های تابستان، هر هفته گل ارکیده خود را به شدت آبیاری کنید. بگذارید آب ریشه ها را خیس کند و سینی سنگریزه (جزیره ) را پر اب کند. هر چند وقت یکبار  گیاه ارکیده را  در سینک آشپزخانه گذاشته  و خیس آب کنید و مطمئن باشید در فصل گرما هیچ ضرری برای گیاه شما ندارد. نگران نباشید، تا زمانی که اجازه دهید خاک گیاه خشک شود، آن را نمی‌کشید. ریشه ارکیده هایی که همیشه خیس هستند مستعد پوسیدگی ریشه اند .
در زمستان، گیاه خود را گرم نگه دارید و آبیاری آن را به یک بار در ماه کاهش دهید. هر چند وقت یکبار آن را مه پاشی کنید تا مطمئن شوید که مرطوب باقی می ماند، اما اگر به مه پاشی زیاد انجام شد، رطوبت را از روی برگ ها پاک کنید.

کود دهی گل ارکیده:

کودهایی که به مرور تجزیه و آزاد شوند یا کودی با ترکیب ۱۴-۱۴-۱۴ درصد متشکل از NPK (همراه با سایر عناصر کم‌مصرف مورد نیاز) به صورت ماهانه با دوز یک در هزار یا نیم در هزار برای رشد گیاه مفید خواهد بود.
در گلخانه‌های حرفه‌ای در زمان گلدهی از میزان فسفر را افزایش میدهند مثلا از کود ۲۰-۳۰-۱۰ استفاده میکنند. همچنین در طول ماههای زمستان کوددهی را کم میکنند.
از طرف دیگر پیشنهاد میشود در زمانی که گیاه شکوفه دارد کوددهی انجام نشود.

گلدهی :

مدت زمان نگهداری ساقه گلدهنده در ارکیده فالانوپسیس بسیار زیاد و باور نکردنی است. یعنی زمانی حدود ۳ تا ۶ ماه یک ساقه گلدهنده به شکوفایی ادامه میدهد. حتی شاخه بریده این گل هم یک ماه در آب دوام می‌آورد.
بعد از تمام شدن غنچه‌ها ساقه گلدهنده را بررسی کنید. روی ساقه زبانکهای سبز یا قهوه‌ای وجود دارد که از ساقه‌های گلدهنده جانبی حفاظت میکند. در صورت وجود چنین زبانکهایی ساقه گلدهنده را قطع نکنید. و اجازه بدهید که ساقه‌های جانبی نیز رشد کنند. و شکوفا بشوند. اگر ساقه جانبی وجود نداشت قطع کردن ساقه گل دهنده اصلی موجب تسریع در گلدهی مجدد خواهد شد.

تعویض گلدان گل ارکیده:

معمولا بعد از پایان گلدهی باید خاک گلدان را عوض کرد. با استفاده از ترکیبی از مواد سبک و جاذب رطوبت (مانند پرلیت درشت. لیکا. ورمیکولیت. پوکه معدنی درشت خرد نشده) همراه با بقایای پوسیده چوب یا پیت ماس یا کوکوپیت بعلاوه مقدار ذغال چوب و مقدار کمی شن و البته خزه‌. در نظر داشته باشید که در کشت هایدروپونیک از اسفنج‌ به تنهایی و یا پرلیت درشت به تنهایی و یا بسترهای جدید دیگر نیز استفاده میشود.

همچنین  ریشه‌های بیرون گلدان علامت خوبی برای سلامتی گیاه هستند و این ریشه‌ها برای جذب رطوبت هوا از گلدان خارج میشوند.
اغلب پرورش دهندگان از گلدانهای پلاستیک شفاف (که داخل گلدان دیده میشود) استفاده میکنند. و به نظر میرسد نور بر عکس دیگر گیاهان برای ریشه ارکید فالانوپسیس مفید است.

برای گلدهی مجدد ارکیده، مراحل زیر را دنبال کنید:
۱٫ گیاه را از گلدان پلاستیکی که در آن قرار دارد خارج کنید و تا جایی که می توانید با احتیاط خزه ها را جدا کنید.
۲٫ سلامت ریشه ها را بررسی کنید. ریشه های سالم باید سفید و سفت و دارای نقطه رشد سبز کوچک باشند. ریشه های چروکیده، پوسیده یا سیاه شده را با یک ابزار برش استریل و تیز ببرید.
۳٫ گیاه را در گلدان جدید قرار دهید و اطراف آن را با خاک مخصوص گیاه ارکیده پر کنید. گیاه باید محکم در محل قرار گیرد. در نهایت، بعد از گذشت مدتی ریشه های جدید  به خود گلدان می چسبند.
۴٫ هنگامی که ارکیده دوباره گلدان شد، آن را در یک نقطه خوب قرار دهید. یک پنجره رو به شرق با چند ساعت آفتاب ملایم صبحگاهی ایده آل است.
۵٫ با قرار دادن گیاه در یک سینی عریض و عمیق و پر کردن سینی با شن، رطوبت لازم وخروج ای را تامین کنید.

آفات و بیماری های رایج گل ارکیده

متأسفانه، این گل های ظریف برای بسیاری از آفات رایج گیاهی از جمله شته ها ، پشه های قارچی ، شپشک های آردآلود ، کنه ها، فلس ، تریپس و مگس سفید نیز اشتها آور هستند . اکثر آفات را می توان با یک برس ملایم، یک آبپاش  یا شستن با آب صابون  از بین برد. همچنین می‌توانید الکل را با چند قطره صابون یا مایع  ظرف‌شویی مخلوط کنید و سپس به آرامی روی حشرات اسپری کنید تا آنها را از بین ببرید. راه حل دیگر برای حذف حشرات روغن ولک  است که با آن  می تواند آفات را خفه کرد.
علاوه بر پوسیدگی ریشه، ارکیده ها می توانند به بیماری های قارچی مختلفی مانند آنتراکنوز ، فیتوفتورا ، بوتریتیس، جلبک برگ و سوختگی گلبرگ مبتلا شوند.

چگونه ارکیده ها را گلدار کنیم

گل ارکیده شما باید حداقل یک بار در سال گلدار شود،  اگرچه انواع ارکیده در گلدهی متفاوت هستند. بنابراین دیدن یک ارکیده بدون گل که زمانی به زیبایی گلدار شده بود، مایوس کننده است. نکته کلیدی در اینجا این است که چگونه ارکیده ها را دوباره شکوفا کنیم . ارکیده ها نور، متوسط و رطوبت کامل را ترجیح می دهند. برخی از ارکیده ها در صورت کاهش دما برای چند شب برای شکوفه دادن تحریک می شوند، مانند ارکیده phalaenopsis که خوشبختانه یکی از محبوب ترین گیاهانی است که به عنوان گیاهان آپارتمانی فروخته می شود.

مشکلات رایج گل ارکیده

اگر علائمی مانند چروک شدن یا زرد شدن برگها یا افتادن جوانه ها را مشاهده کردید، گیاه را جابجا کنید و شرایطش را تغییر دهید. هنگامی که یک ارکیده نقطه منسبی  پیدا کرد و در یک روال عادی قرار گرفت، گیاه باید به طور منظم ریشه ها و برگ ها یا شاخه های فرغی جدید را بیرون بیاورد و هر ساله با یک شکوفه زیبا به شما پاداش دهد.

برگها چروکیده  شده اند
برگ های چروکیده نشان می دهد که ارکیده آب کافی دریافت نمی کند، حتی اگر به اندازه کافی آبیاری شود. این ممکن است به دلیل ریشه های ناسالم باشد. ریشه ها باید چاق و سفید یا سبز به نظر برسند. اگر ریشه ها سالم باشند، به این معنی است که گیاه در حال کم آبیاری است. اگر ریشه‌ها پوسیده باشند، به وسیله یک ابزار برش استریل و تیز ریشه های معیوب را بریده  و بعد از قارچ کشی گیاه را در گلدان جدید می کاریم.

زرد شدن برگها

یکی از عوامل شایع که باعث زرد شدن برگهای گیاه ارکیده می شود پوسیدگی ریشه هااست. در این شرایط می بایست  گیاه را مجدداً به گلدان جدید منتطق کنیم ریشه های پوسیده را جدا کنیم و قارچ کش به ریشه ها بزنیم و  آبیاری گیاه را کنترل کنید.

ریزش غنچه ها
اگر مشاهده کردید که جوانه‌ها قبل از بازشدن (شکفته شدن)  از روی گیاه می‌ریزند، به هر دلیلی گیاه تحت استرس قرار می‌گیرد. این زمانی است که باید محیط ارکیده را بررسی کنید و آن را به فضای شادتر منتقل کنید. به دنبال مشکلات احتمالی زیر باشید:

• گیاه در حال کم آبیاری یا بیش از حد آبیاری است.
• ارکیده نوسانات دما را تجربه می کند زیرا در نزدیکی دریچه گرمایش، تهویه مطبوع یا برخی دیگر از وسایل گرمایشی سرمایشی  قرار دارد.
• گیاه ارکیده به دودهای شیمیایی اطراف (مثلاً رنگ یا گاز) حساس است.
• ارکیده به گیاهان یا میوه های مجاور که گاز اتیلن تولید می کنند حساس است.
• ارکیده در مکانی با رطوبت کم قرار دارد.
• احتمال هجوم آفت وجود دارد.

سوالات متداول

• آیا رشد گل ارکیده آسان است؟

تا زمانی که گیاه در شرایط مناسب زندگی کند، رشد آنها راحت تر از چیزی است که فکر می کنید.

•آیا ارکیده ی نادر (کمیاب) هم داریم؟

یک گل ارکیده در صورتی که زیستگاه طبیعی آن دیگر قابل دوام نباشد یا دارای رنگدانه های بسیار غیرعادی باشد به عنوان کمیاب شناخته می شود.

• یک ارکیده چقدر می تواند زنده بماند؟

اکثر ارکیده ها تقریبا غیرقابل تخریب به نظر می رسند و با توجه به محیط مناسب می توانند عمر بسیار طولانی، برای چندین دهه یا بیشتر داشته باشند.